Osteoporozę zwykło się nazywać potocznie „cichym złodziejem kości” i tak właśnie jest. Bierze się ona z niedoborów wapnia, które powodują ubytek tkanki kostnej. Nie jest to jedynie problem starszych ludzi jak mogłoby się wydawać, a osteoporoza zaczyna dotykać już coraz młodsze osoby.
WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) określiła osteoporozę jako chorobę układową szkieletu, charakteryzującą się niską masą kostną, zaburzeniem mikro architektury i zwiększoną łamliwością.
Dlaczego dotyka nas osteoporoza?
Przyczyn osteoporozy może być kilka, a czynnikami ryzyka są:
– niedobór wapnia oraz witaminy D,
– wczesna menopauza- przed 40 rokiem życia,
– złamanie biodra u jednego z rodziców,
– brak aktywności fizycznej,
– palenie nikotyny oraz nadmierne picie alkoholu.
Chcąc przeciwdziałać osteoporozie trzeba być szczególnie uważnym w okresie ciąży oraz laktacji. Kobiety ciężarne i karmiące są szczególnie narażone na utratę wapnia i odwapnienie kości. Bardzo nieduży odsetek kobiet pamięta, by podczas ciąży suplementować wapń. Prowadzić to może do osteoporozy lub jej wczesnej postaci osteopenii.
Najgorsze w osteoporozie jest to, iż nie daje ona objawów i rozwija się nawet wiele lat. Ubytek w kościach nie powoduje bólu, rozwija się bezobjawowo, prowadzi ostatecznie do złamań. To, czy rozwija się u nas osteoporoza można sprawdzić poprzez badanie densytometrii- badanie określa gęstość kości na podstawie zdjęcia rentgenowskiego. Badanie wykonuje się w dwóch miejscach- na kręgosłupie w odcinku lędźwiowym oraz na biodrze.
Wynik badania podaje się poprzez wskaźnik T (T- score). Wynik pomiędzy 1 a 2,5 odchylenia standardowego wskazuje na osteopenię, wynik poniżej 1 to wynik pozytywny, świadczący o dobrej gęstości kości.
Wyniki badania można przedstawić tak:
Rozpoznanie: wartość wskaźnika T lub Z
norma -0,9 ÷ 1,0
osteopenia -2,4 ÷ -1,0
osteoporoza ≤ -2,5
ciężka OP ≤ -2,5 i jedno lub więcej złamań
Kości na skutek występowania osteoporozy łamią się najczęściej w takich lokalizacjach jak nasada kości promieniowej, bliższy koniec kości ramiennej, bliższy koniec kości udowej oraz kręgosłup. Złamania i ich częstość zależą często od wielu czynników, do których należą: wiek, niska masa ciała, przebyte złamania po 50. roku życia, złamania biodra u któregoś z rodziców, reumatoidalne zapalenie stawów, niska masa kostna, przewlekłe zażywanie glikokortykosteroidów, nikotynizm, nadmierne spożywanie alkoholu.
Osteoporoza u seniora
Na wystąpienie osteoporozy najczęściej narażone są dwie grupy osób- kobiety w okresie menopauzy oraz osoby starsze po 70 roku życia. Wśród przyczyn zgonów zajmuje ona trzecie miejsce po chorobach układu krążenia i nowotworach. Z powodu powikłań u osób starszych, aż 20% chorych ze złamaniami kości udowej umiera w ciągu sześciu miesięcy po złamaniu, a ponad 50% w ciągu następnego roku.
Leczenie osteoporozy
Leczy się osteoporozę na dwa sposoby- ograniczając ryzyko złamań (zapobieganie upadkom) oraz poprawę wytrzymałości kości. Terapia farmakologiczna ma dwa cele- wpływać na hamowanie procesów przebudowy tkanki kostnej (leki antyresorpcyjne) oraz wpływać na tworzenie kości (leki anaboliczne). Leki mają poprawić gęstość mineralną kości, zwiększyć ich wytrzymałość mechaniczną. Terapia taka jest najbardziej skuteczna u osób z niską masą kostną.
W Polsce do zapobiegania osteoporozie i leczenia jej zarejestrowano aminobisfosfoniany: alendronian, risedronian, ibandronian, zoledronian. W leczeniu osteoporozy bardzo duże znaczenie ma odpowiednia dieta. Dieta ta powinna być bogata w wapń, a więc chory powinien dbać o dostarczanie organizmowi nabiału w postaci mleka, serów, jogurtów. Warto eliminować produkty, które ograniczają wchłanianie wapnia (np. szpinak). Ważna kwestią jest także zażywanie witaminy D lub jak najczęstsze przebywanie na słońcu.
Zapobieganie upadkom ma kluczowe złamanie dla prewencji złamań, dlatego też mieszkania seniorów powinny być jak najlepiej dostosowane architektonicznie do tego, by minimalizować ryzyko upadków.
